لباس ایزوله چیست و چه کاربردهایی دارد؟!

لباس ایزوله چیست؟ بررسی جامع علمی و کاربردی

لباس ایزوله و لباس جراحی در گروه اسکراب های پزشکی، پوششی یک‌ بارمصرف یا چندبارمصرف است که به منظور جلوگیری از تماس مستقیم پوست و لباس بدن با مایعات بدنی، پاتوژن‌های منتقله از طریق خون، و ذرات معلق آلوده طراحی شده است. این لباس باید بخش زیادی از بدن از جمله تنه، بازوها و گاهی پاها را بپوشاند. در واقع لباس ایزوله پزشکی یک پوشش محافظتی است که برای جلوگیری از انتقال عوامل بیماری‌زا، به ویژه در محیط‌های درمانی و پرخطر، طراحی شده است. این لباس‌ها بدن را از سر تا پا می‌پوشانند و از جنس مواد غیرقابل نفوذ مانند اسپان‌باند لمینت شده یا پلی‌آمید با روکش PVC ساخته می‌شوند.

لباس ایزوله (Isolation Gown) یکی از تجهیزات اصلی در حفاظت شخصی (PPE) در برابر عوامل بیماری‌زا و آلودگی‌های محیطی است. این مقاله به بررسی تعریف، انواع، استانداردها، مواد سازنده، موارد استفاده، کاربردهای بالینی، چالش‌های طراحی و نوآوری‌های اخیر در ساخت لباس‌های ایزوله می‌پردازد. اهمیت این لباس‌ها در مهار عفونت‌های بیمارستانی، اپیدمی‌ها و پاندمی‌هایی مانند کووید-۱۹ به وضوح آشکار شده است.

در محیط‌های مراقبت بهداشتی و آزمایشگاهی، کنترل انتقال عفونت امری حیاتی است. لباس‌های ایزوله به عنوان بخشی از تجهیزات حفاظت فردی طراحی شده‌اند تا از انتقال پاتوژن‌ها میان بیماران، کادر درمان و محیط جلوگیری کنند. کاربرد آن‌ها در موقعیت‌هایی نظیر مراقبت از بیماران دارای بیماری‌های واگیر، جراحی‌ها، اتاق‌های تمیز (Clean Room) و حتی در صنایع شیمیایی نیز مطرح است.

۳. انواع سطح لباس ایزوله

بر اساس درجه محافظت: لباس ایزوله سطح ۱: محافظت پایه در برابر خطرات حداقل، مانند تماس تصادفی با مایعات.

سطح ۲: مناسب برای رویه‌های دارای خطر کم تا متوسط مانند برداشت خون یا بخیه.

سطح ۳: برای تماس مکرر با مایعات بدن، مانند در زمان نمونه‌برداری یا درمان‌های تهاجمی.

سطح ۴: بالاترین سطح محافظت؛ مقاوم در برابر نفوذ ویروس‌ها، مناسب برای مراقبت از بیماران با بیماری‌های واگیر شدید (مانند ابولا یا کووید-۱۹ شدید).

انواع لباس ایزوله:

لباس ایزوله یکبار مصرف:

این نوع لباس‌ها معمولاً از جنس اسپان‌باند یا مواد مشابه ساخته شده و پس از استفاده دور انداخته می‌شوند. برای جلوگیری از انتقال آلودگی در محیط‌های پرخطر مانند اتاق‌های عمل یا بخش‌های عفونی، استفاده از این نوع لباس‌ها توصیه می‌شود.

لباس ایزوله قابل استفاده مجدد:

این نوع لباس‌ها از مواد بادوام‌تری ساخته می‌شوند و می‌توان آن‌ها را پس از شستشو و ضدعفونی مجدداً استفاده کرد. این نوع لباس‌ها برای استفاده در محیط‌های درمانی که نیاز به پوشش‌های محافظتی طولانی‌مدت دارند، مناسب هستند.

۴. مواد سازنده و طراحی لباس ایزوله

لباس‌های ایزوله به‌عنوان تجهیزات حفاظت فردی (PPE) از ساختار چندلایه‌ای کامپوزیتی تشکیل شده‌اند که هر لایه عملکرد خاصی در افزایش ایمنی کاربر دارد. این لایه‌ها معمولاً شامل موارد زیر هستند:

1. لایه‌ی اسپان‌باند (Spunbond): این لایه به‌عنوان پایه‌ی ساختاری عمل می‌کند و با دارا بودن مقاومت مکانیکی مناسب، از پارگی و ساییدگی جلوگیری می‌نماید.

2. لایه‌ی ملت‌بلون (Meltblown): این بخش به‌عنوان فیلتر عمل کرده و با ساختار میکروفیبری خود، مانع از نفوذ ذرات معلق و عوامل بیماری‌زا می‌شود.

3. فیلم‌های پلیمری مقاوم (مانند PE یا TPU): این لایه‌های غیرقابل نفوذ، سدی در برابر مایعات و ذرات ریز ایجاد می‌کنند و از انتقال آلودگی جلوگیری می‌نمایند.

چرا رنگ اتاق عمل سبز است؟

از نظر طراحی، این لباس‌ها معمولاً دارای درزهای مهر و موم شده، سرآستین‌های کش‌دار یا مجهز به نوار چسب، و سیستم بسته‌شدن در ناحیه‌ی پشت هستند تا تماس دست کاربر با سطح آلوده را به حداقل برسانند. این ویژگی‌ها در کنار یکدیگر، سطح بالایی از محافظت را در محیط‌های پرخطر، مانند بخش‌های درمانی یا آزمایشگاهی، فراهم می‌کنند.

۵. استانداردهای بین‌المللی برای لباس‌های ایزوله

لباس‌های ایزوله به‌عنوان تجهیزات حفاظت فردی (PPE) در محیط‌های پزشکی و صنعتی، تحت استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای تولید می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که از کاربر در برابر عوامل بیماری‌زا، مایعات و ذرات خطرناک محافظت می‌کنند. مهم‌ترین استانداردهای بین‌المللی در این زمینه عبارتند از:

پیشنهاد خرید

ست اسکراب زنانه کد MSC-011

مشاهده و خرید

AAMI PB70 (ایالات متحده)

این استاندارد که توسط انجمن پیشبرد تجهیزات پزشکی (AAMI) تدوین شده است، لباس‌های ایزوله را بر اساس میزان مقاومت در برابر نفوذ مایعات به چهار سطح (سطوح ۱ تا ۴) طبقه‌بندی می‌کند:

• سطح ۱ (کمترین مقاومت): مناسب برای مواقعی که خطر پاشش مایعات کم است.

• سطح ۴ (بالاترین مقاومت): مقاوم در برابر نفوذ مایعات تحت فشار، مناسب برای جراحی‌های پرخطر.

پیشنهاد خرید

ست اسکراب زنانه کد MSC-020

مشاهده و خرید

 EN 13795 (اروپا)

این استاندارد اروپایی بر ویژگی‌های فیزیکی و میکروبیولوژیکی لباس‌های جراحی و ایزوله تمرکز دارد و شامل سه کلاس محافظتی است:

• کلاس ۱ (استاندارد): برای اقدامات کم‌خطر.

• کلاس ۲ (پزشکی-جراحی): برای جراحی‌های با خطر متوسط.

• کلاس ۳ (جراحی با ریسک بالا): برای جراحی‌هایی که احتمال تماس با خون و مایعات بدن زیاد است.

پیشنهاد خرید

ست اسکراب مردانه کد MSC-024

مشاهده و خرید

ISO 16603 و ISO 16604

این استانداردهای بین‌المللی، روش‌های آزمایشی را برای ارزیابی مقاومت پارچه در برابر نفوذ خون و ویروس‌ها تحت فشار هیدرواستاتیک تعیین می‌کنند:

• ISO 16603: شبیه‌سازی نفوذ مایعات با استفاده از یک محلول آزمایشی.

• ISO 16604: از خون واقعی یا شبه‌خون برای ارزیابی نفوذپذیری در برابر پاتوژن‌ها استفاده می‌کند.

این استانداردها تضمین می‌کنند که لباس‌های ایزوله نه‌تنها از کاربر محافظت می‌کنند، بلکه از انتقال آلودگی به محیط نیز جلوگیری می‌نمایند. انتخاب مناسب سطح محافظتی بستگی به نوع فعالیت و میزان مواجهه با عوامل خطر دارد.

۶. کاربردهای بالینی و صنعتی

لباس‌های ایزوله به عنوان یکی از مهم‌ترین تجهیزات حفاظت فردی، در محیط‌ های حساس و پرخطر نقش حیاتی ایفا می‌کنند. این لباس‌ها در موقعیت‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:

پیشنهاد خرید

ست اسکراب مردانه کد MSC-025

مشاهده و خرید

محیط‌ های درمانی و بیمارستانی

• در بخش‌های عفونی و قرنطینه برای مراقبت از بیماران مبتلا به بیماری‌های مسری

• هنگام مواجهه با بیماران دارای عفونت‌های تنفسی، خونی یا پوستی

• در بخش‌های ICU و مراقبت‌های ویژه برای جلوگیری از انتقال عوامل بیماری‌زا

اتاق‌ عمل و مراکز جراحی

• به عنوان گان‌های جراحی استریل با درجه محافظتی بالا

• در جراحی‌های پرخطر مانند جراحی‌های ارتوپدی یا جراحی بیماران عفونی

• برای ایجاد سد فیزیکی در برابر پاشش خون و مایعات بدن

صنایع داروسازی و بیوتکنولوژی

• در خطوط تولید داروهای استریل و واکسن‌ها

• برای پیشگیری از آلودگی متقاطع در فرآیندهای تولید محصولات بیولوژیک

• در محیط‌های کنترل شده با استاندارد GMP (شرایط خوب تولید)

مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه‌های تخصصی

• در آزمایشگاه‌های سطح ایمنی زیستی ۳ و ۴ (BSL-3/4)

• هنگام کار با نمونه‌های حاوی عوامل بیماری‌زای خطرناک

• در تحقیقات اپیدمیولوژیک و مطالعات میدانی بیماری‌های واگیر

این کاربردهای گسترده نشان‌دهنده اهمیت لباس‌های ایزوله در حفظ ایمنی پرسنل و جلوگیری از انتشار آلودگی در محیط‌های حساس است. طراحی و انتخاب این لباس‌ها باید متناسب با سطح خطر و نوع فعالیت انجام شود تا حداکثر محافظت را فراهم نماید.

۷. چالش‌ها و نوآوری‌ها

چالش‌های اساسی در طراحی لباس‌های ایزوله:

۱. محدودیت تنفس‌پذیری:

• در لباس‌های با سطح محافظت بسیار بالا (مانند سطح ۴ AAMI PB70)

• ایجاد تعادل چالش‌برانگیز بین محافظت و تهویه

• منجر به خستگی زودرس و کاهش کارایی کاربر می‌شود

۲. مدیریت حرارتی:

• تجمع گرما و رطوبت در استفاده طولانی مدت (بیش از ۴ ساعت)

• افزایش استرس گرمایی در پرسنل پزشکی

• خطر گرمازدگی در محیط‌های با دمای بالا

۳. چالش‌های زیست‌محیطی:

• مصرف بالای مواد پلیمری یکبارمصرف

• مشکلات بازیافت به دلیل ترکیب چندماده‌ای

• تولید سالانه هزاران تن زباله عفونی در سطح جهانی

نوآوری‌های پیشرو در این زمینه:

۱. فناوری‌های نانومتری:

• توسعه نانوغشاهای تنفس‌پذیر با فیلتراسیون انتخابی

• استفاده از نانوالیاف پلیمری برای بهبود راحتی و کارایی

• ساختارهای نانویی با منافذ کنترل‌شده برای تعادل محافظت و تهویه

۲. طراحی ارگونومیک:

• الگوهای سه‌بعدی متناسب با آناتومی بدن

• مفاصل الاستیک برای افزایش دامنه حرکتی

• سیستم‌های بست‌شونده سریع بدون کاهش ایمنی

۳. مواد هوشمند:

• پارچه‌های پاسخگو به دما با قابلیت تنظیم تبادل حرارتی

• غشاهای با نفوذپذیری متغیر بر اساس شرایط محیطی

• پوشش‌های خودتمیزشونده با خاصیت فوتوکاتالیستی

۴. فناوری‌های فعال زیستی:

• گان‌های پوشیده شده با نانوذرات مس یا نقره

• استفاده از پلیمرهای آنتی‌میکروبیال پایدار

• توسعه پارچه‌های حاوی آنزیم‌های ضدپاتوژن

این پیشرفتها در حال شکل‌دهی به نسل جدیدی از لباس‌های ایزوله هستند که همزمان سه ویژگی کلیدی را ارائه می‌دهند: محافظت عالی، راحتی کاربر و پایداری محیطی. با این حال، چالش‌های مهمی در زمینه مقیاس‌پذیری تولید و تأیید استانداردهای ایمنی این فناوری‌های نوظهور باقی مانده است.

۸. نتیجه‌گیری

لباس ایزوله نقش مهمی در مهار انتقال عفونت و ایمنی کادر درمان ایفا می‌کند. طراحی و انتخاب مناسب این لباس باید بر اساس ارزیابی دقیق سطح خطر، نوع تماس با مایعات یا پاتوژن‌ها و مدت زمان استفاده صورت گیرد. با رشد فناوری، انتظار می‌رود نسل جدیدی از لباس‌های ایزوله با کارایی بهتر، سازگار با محیط زیست و دارای قابلیت استفاده هوشمند توسعه یابد.

منابع:

1. publichealthontario.ca
2. fda.gov
3. en.wikipedia.org
4. directtextilestore
5. unicat.msf.org